tago2
Date: December 15, 2006 5:03:34 PM GMT+05:45
Mi bone memoras ke hodiaŭ estas la tago kiam nakiĝis Dr-o Esperanto, nia kara D-ro LL Zamenhof, kiu kreis la internacian lingvon "Esperanto". Li ne etis la unua persono kiu kreis neutralan lingvon sed ĝi vivas eĉ hodiaŭ, en niaj koroj en la aktuala mondo. Lingvo estas lingvo - tio estas la simpla kaj ĉiam urniversala matematiko.Sed politiko ne konas tiun simplan matematikon. Kiel fiŝoj, ĉiuj grandaj lingvoj volas manĝi malgrandajn kaj regi la tutan mondon sole. Vidu, Tio ne okazas nur en grandaj landoj kiel Usono sed eĉ malgrandaj landoj kiel Nepalo.
Nepalo estas malgrada lando apud Himalajo en suda Azio. Estas nur 25 miliono da homoj loĝantaj ĉi tie sed troviĝas pli ol 100 lingvoj kaj dialektoj. Interese? La lingvoj estas bonaj temoj de studo kaj diskuto por la lingvistoj. Ili ofte dikutas pri gramatikaj kaj proverbaj aferoj de la lingvoj kaj ankaŭ venas eksterlandaj istoj por studi la nepalajn lingvojn. Tamen, la vero praktika staras alie. Kvankam vivas tiom da lingvoj en Nepalo, nur rajtas vivi unu lingvo laŭ la politika sistemo, tiel nomata demokratia. Tuj post la reĝo Prithvi Nrayan Shaha akiris la malgrandajn landoj por fari sia granda lando, la malgrandaj lingvoj malrapide malaperis. Post 238 da jaroj de la akiro, nun la lingvo de la reĝo kaj Hinduoj estas la plej riĉa vaste uzata lingvo sed etnoj, kiuj apartenas al aliaj lingvoj eĉ jam forgesas siajn gepatrajn lingvojn. Ili devas ĉar la politiko ne donis ian ĉambron al ili uzi iliajn lingvojn iel ajn en la mondo.
La nuna registaro diras ke oni devas uzi ilian lingvon (nuntempe nomata perforte kiel "Nepali") en politiko, komerco, policejo, lernejo kaj hospitalo. Tio signifas ke homoj ne povas uzi siajn lingvojn en tiuj gravaj lokoj. Do kial oni eĉ lernu la gepartan lingvon? Nur amo ne sufiĉas por lerni lingvon. Do malrapide kaj malrapide homoj ne parolas la lingvojn iliajn kaj nombro de parolantoj de la registara lingvo kreskas.
Estas kelke da bonaj vortoj en Nepala konstitucdio ke oni "rajtas" instrui siajn gefilojn per gepatra lingvo. Sed samtempe oni "devas "instrui la oficialan lingvon por studi, por labori, por kuraci sin kaj por trovi juĝon. Ĉu tiel lingvoj vivas plu? Mi forte opinias ke Esperanto devas estis help-lingvo de Nepalo (tio de jam 16 jaroj oni ne pensis kaj mi pe povas promesi ke tio okazos en venontaj 16 jaroj). Pilii ol tio estas bedaŭrinda ke lingvo-reĝoj regas eĉ en Nepala Esperanto-Asocio. Mi simple propones ke ni parolu en Esperanto en estraraj kunvenoj. Oni povis facile jesi kaj denove krokodili. Sed iu sinjoro trovis poenton batali kun mi ĉar mi preferis uzi esperanton asntratŭ lian lingvon. Do mi proponis ke mi parolu en mia lingvo kaj li parolu en lia lingvo. Do tion li ne povis akcepti – li diris ke li parolu lian lingvon kaj mi parolu lian lingvon. Ĉu vi ne pensas ke Esperanto devas veni inter ni eĉ en la Esperanto-oficejo? Ĉi vi pensas ke tiaj personoj vere montras utiligon de Esperanto?
Mia tri-jara filo devas lerni la registaran lingvon nun. Li ĵus regas la Nevaran Lingvon (mia gepatra lingvo, kiu nomiĝis Nepalbhasha ĝis antaŭ 238 jaroj) kaj li iris al infan-lernejo sed li tuj devis paroli kun tiu lingvo kaj estas puno por li. Mi bone scias ke li povos lerni ambaŭ lingvojn tamen kial devo por mia filo kiam homoj kiuj parolas "Nepali" kiel gepatra lingvo ne devas parli mian lingvon? Ĉu estas juĝo?
Mi bone memoras ke hodiaŭ estas la tago kiam nakiĝis Dr-o Esperanto, nia kara D-ro LL Zamenhof, kiu kreis la internacian lingvon "Esperanto". Li ne etis la unua persono kiu kreis neutralan lingvon sed ĝi vivas eĉ hodiaŭ, en niaj koroj en la aktuala mondo. Lingvo estas lingvo - tio estas la simpla kaj ĉiam urniversala matematiko.Sed politiko ne konas tiun simplan matematikon. Kiel fiŝoj, ĉiuj grandaj lingvoj volas manĝi malgrandajn kaj regi la tutan mondon sole. Vidu, Tio ne okazas nur en grandaj landoj kiel Usono sed eĉ malgrandaj landoj kiel Nepalo.
Nepalo estas malgrada lando apud Himalajo en suda Azio. Estas nur 25 miliono da homoj loĝantaj ĉi tie sed troviĝas pli ol 100 lingvoj kaj dialektoj. Interese? La lingvoj estas bonaj temoj de studo kaj diskuto por la lingvistoj. Ili ofte dikutas pri gramatikaj kaj proverbaj aferoj de la lingvoj kaj ankaŭ venas eksterlandaj istoj por studi la nepalajn lingvojn. Tamen, la vero praktika staras alie. Kvankam vivas tiom da lingvoj en Nepalo, nur rajtas vivi unu lingvo laŭ la politika sistemo, tiel nomata demokratia. Tuj post la reĝo Prithvi Nrayan Shaha akiris la malgrandajn landoj por fari sia granda lando, la malgrandaj lingvoj malrapide malaperis. Post 238 da jaroj de la akiro, nun la lingvo de la reĝo kaj Hinduoj estas la plej riĉa vaste uzata lingvo sed etnoj, kiuj apartenas al aliaj lingvoj eĉ jam forgesas siajn gepatrajn lingvojn. Ili devas ĉar la politiko ne donis ian ĉambron al ili uzi iliajn lingvojn iel ajn en la mondo.
La nuna registaro diras ke oni devas uzi ilian lingvon (nuntempe nomata perforte kiel "Nepali") en politiko, komerco, policejo, lernejo kaj hospitalo. Tio signifas ke homoj ne povas uzi siajn lingvojn en tiuj gravaj lokoj. Do kial oni eĉ lernu la gepartan lingvon? Nur amo ne sufiĉas por lerni lingvon. Do malrapide kaj malrapide homoj ne parolas la lingvojn iliajn kaj nombro de parolantoj de la registara lingvo kreskas.
Estas kelke da bonaj vortoj en Nepala konstitucdio ke oni "rajtas" instrui siajn gefilojn per gepatra lingvo. Sed samtempe oni "devas "instrui la oficialan lingvon por studi, por labori, por kuraci sin kaj por trovi juĝon. Ĉu tiel lingvoj vivas plu? Mi forte opinias ke Esperanto devas estis help-lingvo de Nepalo (tio de jam 16 jaroj oni ne pensis kaj mi pe povas promesi ke tio okazos en venontaj 16 jaroj). Pilii ol tio estas bedaŭrinda ke lingvo-reĝoj regas eĉ en Nepala Esperanto-Asocio. Mi simple propones ke ni parolu en Esperanto en estraraj kunvenoj. Oni povis facile jesi kaj denove krokodili. Sed iu sinjoro trovis poenton batali kun mi ĉar mi preferis uzi esperanton asntratŭ lian lingvon. Do mi proponis ke mi parolu en mia lingvo kaj li parolu en lia lingvo. Do tion li ne povis akcepti – li diris ke li parolu lian lingvon kaj mi parolu lian lingvon. Ĉu vi ne pensas ke Esperanto devas veni inter ni eĉ en la Esperanto-oficejo? Ĉi vi pensas ke tiaj personoj vere montras utiligon de Esperanto?
Mia tri-jara filo devas lerni la registaran lingvon nun. Li ĵus regas la Nevaran Lingvon (mia gepatra lingvo, kiu nomiĝis Nepalbhasha ĝis antaŭ 238 jaroj) kaj li iris al infan-lernejo sed li tuj devis paroli kun tiu lingvo kaj estas puno por li. Mi bone scias ke li povos lerni ambaŭ lingvojn tamen kial devo por mia filo kiam homoj kiuj parolas "Nepali" kiel gepatra lingvo ne devas parli mian lingvon? Ĉu estas juĝo?
Comments