Sithinakha: Festivalo de virgulo kaj lento-kuko

Hodiaŭ Nevaroj de Katmando-Valo celebris la festivalon de "Sithinakha".

Ĝin oni celebras la sesn tagon laŭ la luna kalendaro. Estas la fina tago de seka sezono kaj komenco de musono. Do, homoj purigas putojn, akvo-kranojn, lagetojn kaj kortojn. Nun etas la bona tempo ĉar ili estas nun malplenaj kaj baldaŭ venos pluvegoj dum musono. Oni kredas ke piaj serpentoj vivas en tiuj akvo-fontoj kaj oni preĝas al ili per kotona serpentoj ktp por ke ili gardu la akvo-fontojn kontraŭ malbonaj insektoj kaj aliaj vivaĵoj.

Dum purigado, homoj tiom multe kunlaboras ke ili finfine ekbatalas grupe kaj finiĝas post kelkaj homoj vundiĝas. Poste tio fariĝis kvazaŭ kutimo kaj oni kredis ke vundiĝo estas oferto de sango al diinoj. Tiu fi-kutimo ne plu okazas de antaŭ ĉirkaŭ cent jaroj.

Kaj, estas la tago, precipe por farmistoj, preĝi al dioj por konservi energion por ke ili forte laboros dum la rizplantado, kiu sekvos tuj post komenco de pluvado.

Oni kuiras ses kareojn hodiaŭ kaj manĝas kune kun familianoj vespere. Krome, estas speciala tago por manĝi fitritan kukon de muelita lento. Ĝin lokanoj nomas kiel "Uŭo".

Religie, hodiaŭ oni preĝas al la ses-vizaĝa dio, rajdanta pavon, kiu nomiĝas “Kumar” (aux Kartikeja). En kvartalo "Nhuga", estas malgranda templo de Kumar kie, oni adoras al la ruĝa idolo matene. Kelkaj homoj kredas ke antaŭ multaj jaroj, ni havis tradicion preĝi al vivantan kabon kiel dio Kumar (nuntempe estas nur kutimon preĝi al knabino kiel Kumari) kaj poste tiu knabo malaperis kaj troviĝis en tiu kvartalo de kie nun komencas la procesio de Kumar, la dio de batalo.

Laŭ legendo, Kumar estas infano de ses virinoj. Tiuj gravedaj virinoj decidis naski unu bebon kun sesobla forteco. Do naskiĝis li kun ses vizaĝoj. Lin Hinduanoj preĝas kiel filo de Ŝivo kaj Budhanoj kiel unu el “Ĉetrapaloj”, aŭ gardistoj de la regiono.

Samtempe, homoj havis kutimon starigi paperan ventumilon sur tegmentoj hodiaŭ. Sed nuntempe, tiu kutimo jam malaperis en urboj.

Dum Liĉivi periodo (la 7a ĝis 11a jarcento). Kumar estis tre fama dio por Hinduanoj. Oni malmulte trovas liajn novajn templojn nuntempe sed almenaŭ Nevaro preĝas tiun dion ĉiutage simbole. Ili preĝas la dion ne en formo de skulpto sed kiel cirkla simbolo antaŭ la ĉefa pordo de ĉiuj domoj, kiun lokanoj nomas kiel "Pikhalakhu". Oni preĝas al li sur tiu ciklo kun ses-petala lotuso aŭ sur papero kun bildo de lotuso.

Simile, alia Hindua legendo diras ke hodiaŭ estis la tago kiam princo Ram venkis la diablon Ravan, kiu forteprenis lian edzinon. Aliflanke, iu skolo de Budhoanoj kredas ke hodiaŭ estis la tago kiam Bodhisatŭa “Princo Mahasatŭo”, en unu el liaj antaŭaj vivoj, donacis lian tutan korpon al malsta tigrino.

Ĝis hodiaŭ, oni kantas "Kola" kanton, temas pri la vivo kaj ofero de princo Princo Mahasatxuo. Post la festivalo oni ekkantas kanton pri rizplantado. La melodioj de kantoj kongruas kun la sezono kaj pensmaniero de homoj dum sezonoj, tiel oni kredas. Simile, homoj ne ludas tradiciajn drumojn ktp ĝis fino de rizplantado. Tio montras ke homoj traktas rizplantadon kiel serioza laboro kaj oni ne volas miksi amuzon kun iliaj plej grava laboro.

Eksterordinara ĉefministro de Nepalo

Hieraŭ estas historia tago ne nur por nepalanoj, sed ankaŭ por ĉiuj homoj en la mondo kiuj kredas al demokratio. En Nepalo, inter misteraj cirkonstancoj igixs ĉefminitro tiu homo kiu malvenkiĝis el do konstitucioj dum pasinta baloto de Konstitucia Asembleo. Tiu ĝentlemana komunisto nomiĝas S-ro Madhav Kumar Nepal, la eksĝenerala sekretatrio de CPN-UML.

Dum pasintaj 8 monatoj estis la registaro de la Maoistoj, la plej granda partio, laŭ la rezulto de la baloto, kiuj sukcesis fari registaron kun helpo de aliaj partioj. Sed konstantaj protestoj de aliaj partioj, tiu reganta partio de Maoistoj ne povis bone labori. Kaj, ili ankaŭ ne povis materialigi iliajn planojn. Dume, la ambasadoroj de aliaj landoj, ekz de Barato, iĝi tro aktiva, por sanĝi la registaron. Oni dire, ambasadoroj de fortaj landoj prenas ŝlosilon por daŭrigi nepalan registaron. Kaj, ili neniam volas ke paco regu en tiu ĉi malgranda lando.

Du homoj mortiĝis kaj 12 homoj vundiĝis hieraŭ kiam ekplodis bombo en kristana preĝejo. Sabate ili kutime havas preĝadon. Tre hontinde, ke troaj Hinduoj tiel terure atakis al malgrnada grupo de Kristanoj. Estas eble komenco de atako de granda religio al malgranda religio. Gvidistoj aliaj religioj postulis harmonion inter religiojn kiam Nepalo mem fariĝis sekulara. Kaj, mi tamen timas ke tio estis ago de tiel-nomata militista grupo de suda ebenaĵo, kiu konstante postulas monon kaj atakas tiel kiam ili ne sukcesas akiri monon (troviĝis afiŝo de tiu grupo en la preĝejo poste). Ĉiuj scias ke en Nepalo, preĝejoj estas riĉegaj ĉar ili ricevas mondonacon el diversaj landoj.
=
Mi iris al NEspA hieraŭ kun mia amiko Basanta, kiu interesiĝis pri Esperanto. Estis du gravaj esperanstistoj kiuj venis por la sabata kunveno: Bhart kaj Narendra. Mi montris al mia amiko la ĉambron kaj li demandis al mi kiom da mono ni devas pagi. Mi respondis kaj li miris. "Kiel vi gajnas tiom multe da mono por lupagi?" li demandis. Kaj ankaŭ miris ke ni elspezas tiom multe da mono je luo sed tiom malmulte da homoj venas al la asocio dum kunvenoj. Mĉi ne havis responson. Mi diris al li ke ni havas laborplanon kaj ĉio iras laŭ laborplano. Je la fino venis Nabin Lal kaj mi revenis.

Politika krizo en Nepalo

Demokratio tre multe kostas. Almenaŭ por Nepalo, kie homoj volas ricevi ĉion senpage, demokratio ne astas akirebla. Do, ni trapasas pli severan ekzamenon, por pruvi ke ni vere amas ĝin.

Antaŭ unu semajno, la ĉefministro Pushpa Kamal Dahal "Prachanda" kiu venis al demokratia vojo post mortiĝo de 13,000 da homoj per tiel nomata Popola Milito lasis la registaron, per rezigno kvazaŭ ĝi estis ne atendita donaco pro ili. Neniu povas kredi ke la ĉefo de Maoistoj kiu bataladis kaj mortigis homojn senkulpajn, nur por diri al la homoj ke ili volas sanĝi la tutan sistemon, tiel facile lasas la ŝancon konstrui "novan" Nepalon. Ni vidu kio estis lia vera intenco.

Tiutempe, denove venis al la dancejo multaj politikistoj por montri al ni kiom senhontaj ili povas esti. Tiuj du grandaj politikaj partioj, kiuj ne povis venkiĝi en mulaj lokoj dum la baloto de Konstitucia Asemleo nun venas antaŭen por diri ke ili volas estis en registaro. Fi! Ĉu ili jam forgesis la bazon de la demokratio ke oni unue devas iri (kaj mensogi) por akiti voĉon por iri al la registaro? Eĉ mensogi ili ne povis kaj nun venas kun salivo en buŝaĉoj ke ili volas estri la registaron. Ili povus fari estaron se malgrandajn partiojn subetnus ilin. Kaj ili nun allogas malgrandajn partiojn por stari kontraŭ la plej granda partio de Maoistoj.

Post longa luktado, ŝajne iĝos ĉefministro tiu stultulo kiu konstestis en la baloto de Konstitucia Asembleo el du lokoj kaj malvenkis el ambaŭ loko. Ĉu tio ne estos hontinda episodo por la pioniroj de demokratiaj balatoj? Nepalo ĉiam staras kiel lando de tiuj homoj kiuj insultas rezulton de demokratia baloto (vi jam vidis insulton tian en Nepala Esperanto-Asocio antaŭ du jaroj kaj duono).

Dum la politikistoj estas okupita por trovi la plej altan seĝon en la registaro, ili ne povas doni tempon por labori je verkado de konstitucio, por kio homoj elektis ilin. Male, la membroj el Maosistoj obsrukcis la procesion de la Konstitucia Asembleo, postulante punon al la presidento - tion nur ili lernis post paciĝo de lando.
=

Post unu monato mi hodiaŭ iris al NEspA Oficejo hodiaŭ. Mi atingis je la 1.00a horo, unu horo malfrue por vidi kio precize okazas dum la estrara kunveno. Mi vidis nun kvar estraranojn, el dekunu : Indu, Narendra, Bharat kaj Bharat. Oni babilis pri multaj aferoj: Precipe pri Sergej, la ruso.

Mi vidis ke venis aprila numero de revuo 'Esperanto' venis al nia oficejo (en kiu aperis novaĵo kaj foto pri IHR). Mi legis artikolon de Mine Yasitaka pri eodonado de Esperanto-libroj. Mi montris al ili kiel longe skribis pri kontribuo de Sudarshan (la agento de ĉifoja IHR) en la ĵurnalo "Annapurna Post" hodiaŭ.

Post preskaŭ unu horo eliris Narendra, kaj venis Poŝraj kaj Nabin. La estrara kunveno komenciĝis per kvin homoj ĉeestantaj. Oni ne povis paroli pri la financo de IHR ĉar ne venis la kasisto.

Oni denove diskutis pri ebleco de Nespa subteno por vojaĝantoj al Bjalistoko. Poste oni decidis ke la sumo kiun kandidatoj al Bjalistoko pagis al NEspA estu redonita.

Tio esta bona ke oni iel okazis la monatan kunvenon hodiaŭ post longa tempo.

Feliĉan Budho-tagon

Deziras al ĉiuj pacon, sanon kaj feliĉon okazde de 2553a naskiĝtago de Budho. Mi sendas al vi sinceran bondeziron el Nepalo, la lando kie naskiĝis la Budho. Restu paco en la mondo.

Same kiel ĉiujaro, divesaj programoj okazis en Nepalo: kaj en Lumbini kaj en Katmando. Sed tio estis nur sociaj. La registaro havis neninon - nek monon, tempon nek energion por celebri la pian tagon. Iu reglia asocio invitis al la presidenton kiel ĉefa gasto, sed la presidento, Hinduano, ne iris tien. Povas esti ankaŭ politika kialo (ĉio estas politika en Nepalo). Ironie, la ĉefministro Pushpa Kamal Dahal, kiu akiris la regon post mortigo de 13,000 homoj diris, en lia mesaĝo ke intruado de la Budho je filozofio de vivo ĉiam inspiris ilin por krei pacon (?), bonfaron kaj leĝan societon. Li menciis tri faktorojn kiuj neniam videblis en Nepalo dum lia 12 jara milito kaj 8-monata rego.

Kvankam la Budho naskiĝis en Nepalo, la lando mem neniam povis iĝi buda. Tiu kaze la Budho estis malsukcesa - li donis bonan lecionon al la tuta mondo sed ne povis doni tiun mesaĝon al Nepalo. Bedaŭrinde.

Okazis interese ĉi foje en Nepalo. Post du jaroj de sekularismo, kelke da troaj Hindianoj volas denove invesi la decidon kaj postulis ke Nepalo denove iĝu Hindua lando. Mi ne povas kompreni kial la Hinduanoj ne volas vivi egale kaj kial ili pensas ke ili estas super aliaj. Ĉifoje ili decidis ke Budha Tago eats ankaŭ Hindua festivalo ĉar Budho (kiu staris kontraŭ la enkarnismo) mem estis enkarniĝo de Hindua dio, Viŝnuo. Kion fari? Ĉiukaze, mi deziras bonon kaj saĝon al la HInduoj, kiuj ne povas vivi sen lecionoj de la Budho.

Maoisto-cxefministro maldungis la ĉefon de armeo

Malgraŭ protesto kaj malkonsento de aliaj partioj, la Maoistoj hieraŭ maldungis la Ĉefon de Armeo Rukmangad Katwal.

La protesto etis tiom alta kaj la alia sekcio de Komunistoj (CPN-UML) lasis la registaron kaj nun la Maoistoj aŭ devos sekvi aliajn helpantajn partiojn por teni al registaron aŭ devos lasi ĝin. Kaj, la presidento jam intervenis kaj diris al al ĉefo de la armeo ne sekvi odernon de la ĉefministro sed resti en la posteno - nur prezsidento rajtas maldungi lin. Tio estas la alteco de la krizo.

Strange, la ĉefo Katwal estis en armeo de kiam la antaŭa reĝo puĉis antaŭ tri jaroj. Li fakte estis unu el la altaj helpantoj de la reĝo kaj ankaŭ subtenis la reĝon per "politikaj" prelegoj kaj agoj ie kaj tie. Poste li ludis rolon ankaŭ subpremi la popolan movadon kontraŭ la reĝo kaj lia puĉo. Tamen, la demokratiaj registaroj neniam pensis puni aŭ eĉ maldungi lin, kvankam tio vere estis la deziro de la popolo (fakte, ĝis nun neniu kiuj subpremis la demokrtian movado jam estas punita).

Kaj nun, multaj homoj ne povis akcepti kiel normala ago kiam la Maoista ĉefministro Pushpa Kamal Dahal "Prachanda" forte deziris maldungi lin kaj dungi alian personon (eble proksima al la Maoistoj). Por sukcesigi lian planon li antaŭ ne longe diris ke la armeo nun planas alian puĉon ktp ktp. Sed li ne sukcesis homojn konvinki ke maldundo de la ĉefo indas. Homoj en ĝeneralo ne povis akcepti la planon de la Maoistoj kiel natura. Ili timas ke eble tio esta la unua paŝo "Maoistigi" la nacian armeon kiam ili jam ne sukceis enmiksi la militantojn de Maoistoj en la nacia armeo. Ne gravas, se la Maoista militantoj iras en la nacia armeo (nun lasu min diri) sed oni eĉ ne povas imagi kiel kresos krimo kaj senpunemo se tio vere okazos. Jam la militantoj ne estis en la armeo ke ili preskaŭ ĉiam batas, murdas homoj kaj restas senpunita, do kio okazos se la registaro donas leĝan staton al la militantoj? Ni jam ne vidas demokratian econ en Maoistoj kaj iliaj subtenantoj.

Kaj, homoj miras kial la Maoistoj nur pensas pri armeo kiam ili suferas pro miloj da malfaciloj ĉiu tage? Kial la Maoistoj ne povas doni al ni akvon, benzinon, elektron, sekurecon, laborlokon, edukadon, puran aeron ktp ktp? Nun estas la fino de la paco en mia pacama lando, mi timas.
Kaj la cxefministro lasis registaron la 4an de Majo cxar li ne sukcesis fari tion kion li planis! Nun ekas la problemo. Ili murdis 13000 dahomoj por estis en la registaro dum 8 monatoj. Neniu scias kion la Maoistoj faros post laso de registaro. Cxu ili denove iros al la gxungalo?

vizito al domo de d-ro Joshi

Vendrede vespere ni vizitis al la domo de D-ro Keshav Ram Joshi. Philip kaj Narendra estis atendanta kiam mi atingis al Bishalnagar Bus-haltejo. Post eble 20 minutoj atingis Bharat, Indu, Mukunda Chhetri kaj Navaraj. Ni sidis tien en la hejmo dum ĉirkaŭ 20 minutoj.

La frato kaj filo de d-ro Joshi estis en blanka vestaĵo, sidanta sur planko. Ili sekvas la riton de"krija". Ĉar ambaŭ filoj de D-ro Joshi etis en Usono, laboranta, la frato sekvis la riton, kaj de funebro kaj de krija. Poste venis la pli aĝa filo. La juna filo eĉ ne povis veni.

La filo diris ke d-ro Joshi estis 72 jara kaj sciis 12 lingvojn kaj ĉiam de lia koro laboras por lia fako.

Narendra aldonis ke li iam intervjuis la d-ron kaj li diris ke li plej ŝatas Esperanton inter aliaj lingvojn.

Ni petis al la filo ke li daŭrigu la tradicion de lernado de Esperanto. Li respndis ke vivo en Usono estas tre tre okupita.

Mi povis informi al S-ro Shree Prasad Shrestha kaj S-ro Baikuntha Man Maske, la du aliaj gesamikdeanoj kiuj lernis Espernato kune kun d-ro Joshi, nur malfrue. Ili ne povis aranĝi tempon.

Antaŭ unu semajno mi parolis kun s-ro Maske kaj li diris ke Joshi estis aktiva lernanto kaj iam eĉ prezidis la Espernato-Societon de Katmando, tiama. Kaj, li ankaŭ redaktis iun gazeton kiu aparis en du lingvoj: Nepali kaj Esperanto. Bedaŭrinde nun kopioj de tiu gazeto ne povas troviĝi.

Poste mi iris al Jacob kaj aĉetis iun aĵon por mia bebo de li. Mi ankaŭ ricevis donacon. Li donis anakaŭ la distanc-kontrilon por la purigilo kiun aĉetis Mukunda Pathik. Mi poste redonos al li. Mi adiaŭis lin kaj lian familion.

Sabate estis religia ceremonio ĉe mia hejmo. Mi okazigis Hindu ceremonion kaj tio estas ĝojo por mi inviti geamikojn kaj parencojn al tiu rito. Mi estas Budhano sed mi ĝoje honori aliajn religion.

Mi ne povis iri al Esperanto kunveno hieraŭ pro la ceremonio. Mi telefonis al Narendra kaj Poshraj kaj ili diris ke ili estis nur tri personoj en la kunveno: Narendra Poshraj kaj Bharat.

Intertempe, mi sukcesis paroli kun iu sinjoro kiu estras novan lernenon ĉe Kupandol. Li konsentas okazigi Espernato-kurson en lia lernejo. Mi estas ĝoja, sed mi timas, ĉu mi povas kolekti sufiĉe da lernantoj? Li postulos lupagon al lia ĉambro. Do? Mi vidos.